Święty Józef

Święty Józef jest znany głównie jako opiekun Jezusa i mąż Maryi. Często jest przedstawiany zatem w scenach związanych z Bożym Narodzeniem czy ucieczką Świętej Rodziny do Egiptu. Prawdopodobnie każdy polski katolik posiada w domu podobiznę św. Józefa, np. jako jedną z postaci w szopce bożonarodzeniowej. Józef ma w tych przedstawieniach zazwyczaj długą, ciemną brodę i laskę pasterską. Stoi w pobliżu Dzieciątka, ale jednak trochę dalej niż Maryja. Można by zatem pomyśleć, że jego rola jest drugoplanowa. Nic bardziej mylnego! Święty Józef jest patronem małżeństw i rodzin, a przypisywane mu cechy: opiekuńczość, pracowitość, opanowanie, szlachetność, sprawiedliwość, jak również wierność Bogu, czynią go tradycyjnym, chrześcijańskim wzorem ojca. Ojca, czyli głowy rodziny.Kiedy św. Józef przedstawiany jest samodzielnie, dzierży w rękach białą lilię jako symbol czystości, szlachetności i sprawiedliwości. Niekiedy na ręku trzyma Dzieciątko Jezus, czasem jest też przedstawiany z narzędziami typowymi dla swojego zawodu cieśli.

Wspomnienie św. Józefa w Kościele katolickim przypada na 19 marca, i z tym dniem wiążą się tak popularne niegdyś pogodowe przysłowia – np. „Święty Józef kiwnie brodą, zima idzie razem z wodą”. Dzień 19 marca był też tradycyjną „przerwą w poście”, czyli dniem, kiedy, mimo trwania Wielkiego Postu, można było np. urządzać zabawy taneczne. Józef jest jednak świętym, który częściej pojawia się w innym okresie, a mianowicie w okolicach Bożego Narodzenia. Jest ważną postacią w przedstawieniach jasełkowych, a nawet w grupach kolędniczych. Dniem poświęconym św. Józefowi jest środa. Kult św. Józefa w pobożności ludowej przybrał charakter raczej prywatny – popularne były pieśni, modlitwy czy domowe nabożeństwa ku czci św. Józefa.

Pieśń do św. Józefa, którą można usłyszeć na tej stronie, ukazuje Józefa jako dobrego patrona. Tekst wspomina o „różdżce zielonej”, czyli różdżce Jessego, która, zgodnie z interpretacją proroctwa Izajasza, symbolizować ma drzewo genealogiczne Jezusa, a zakwitnąć miała właśnie w rękach Józefa. Tekst pieśni mówi też o Józefie „lat pełnym”, gdyż w wielu ludowych pieśniach czy interpretacjach Józef był przedstawiany jako wiekowy mężczyzna, czy wprost określany jako „stary”. Pierwowzorem i inspiracją do zarejestrowania przeze mnie tej pieśni było archiwalne nagranie ze zbiorów Polskiego Radia, z serii „Muzyka źródeł”, z płyty „Suwalskie, Podlasie”. Jest to wykonanie pana Franciszka Racisa, skrzypka i śpiewaka z Jasionowa na Suwalszczyźnie, urodzonego w 1924 roku.